Stel dat Vincent van Gogh zich ooit iets van kritiek had aangetrokken. Wat nou impressionisme. Die zonnebloemen leken niet eens.
Stel dat Mondriaan had geleefd in de tijd van VI Oranje, Telegraaf en Twitter. Had-ie dag na dag te horen gekregen dat dat natuurlijk nergens op sloeg, met die gekleurde vierkantjes. Abstract, me reet, dit kon een kind.
Rembrandt, Vermeer, dat was de Hollandse school.
Het Nederlands elftal van 2014 wordt verweten dat het heeft gebroken met de heilige Hollandse School.
Hugo, het pleit voor jou dat je eerlijk toegeeft dat je in een midfootballcrisis zit, maar je jonge collega’s van het AD hebben gelijk: wij, mannen van in de vijftig hebben in de zomer van 1974 een totaalvoetbaltrauma opgelopen. En zoals met ieder trauma het geval is: de historische realiteitszin gaat erdoor verloren.
Oranje heeft in de afgelopen 40 jaar in totaal drie weken achtereen likkebaardend lekker voetbal gespeeld. In 1974. Ik was tien, ook ik herinner me nog waar ik was when we were fab.
Maar ik herinner me ook het WK van 1978. Het is dat Rep, Haan en Ernie Brandts er af en toe eentje van vijfendertig meter in peerden, anders had Rensenbrink ‘m helemaal nooit op de paal kunnen schieten in de finale. Het voetbal was niet om aan te zien.
De hele jaren tachtig kunnen we overslaan, op 1988 na, het enige jaar waarin we iets wonnen. Met anderhalve spits en een tactiek die samen valt te vatten als ‘Alle ballen op Marco’. Een wedstrijd speelden we Hollands. De eerste, tegen Rusland. We verloren hem.
Het Holland van 1990 hebben we vorige week kunnen zien bij Andere tijden Sport en van 1994 herinner ik me niet veel meer dan het institute of funny walks van Jan Wouters op de doellijn tegen Belgie. O ja, en een kwartiertje tegen Brazilie.
En in 1998, onder Hiddink dan? Nee hoor. Youtube het maar eens. Een prachtige overwinning tegen Zuid Korea. Voor de rest: gelijke spelen en ontsnappingen in de laatste minuten.
In 2002 waren we er niet, in 2006 hadden we er beter niet kunnen zijn en in 2010, tja, daarvan vindt alleen Bert van Marwijk dat we toen toch echt het spel probeerden te maken.
De mooiste doelpunten uit de historie van het Nederlands elftal ontstonden uit counters. Bergkamp in ’98? Een pass over vijftig meter uit een counter. Cruijff tegen Brazilie ’74. Van Basten ’88. O ja, en Van Persie en Robben de afgelopen weken.
De Hollandse school bestaat op het trainingsveld, en voor de rest is het misplaatste romantiek een mythe, geschiedvervalsing.
Wij en de rest van de wereld zijn gaan geloven in het imago van Oranje: voetbal zoals Rembrandt en Vermeer schilderden.
Dat is 1) niet waar, met uitzondering van een paar wedstrijden in 1974, en verder af en toe een half uur als het er om ging. O ja, en 50 minuten tegen Spanje, een half uur tegen Mexico en tien minuten tegen Chili. Helemaal geen slechte score, tot nu toe.
En 2) kan ook helemaal niet meer. In 1974 kon je nog een Braziliaan onbestraft doormidden schoppen. Alleen Johan Cruijff denkt nog dat je best anderhalf uur lekker kunt aanvallen en dan wint van ploegen als het Chili en Mexico van nu. Bij 38 graden.
Cruijff was Rembrandt.
Van Basten was Van Gogh.
Van Persie, Robben, Van Gaal: jullie zijn Mondriaan. Hollandse School 3.0